کالای گالوانیزه به نسبت دیگر تولیدات فولادی به مراتب حساس تر و ظریف تر است و نحوه حفظ و نگهداری صحیح آن از زمان تولید تا زمان مصرف بسیار با اهمیت است به طوریکه در مراحل تولید، بسته بندی، جا به جایی و حمل و نقل بایستی، نهایت دقت صورت گیرد تا از عوامل ایجاد خرابی در کالا پیشگیری کردد. به دلیل وجود همین ویژگی و ظرایف و نکات، در بازار سنتی برای ورق گالوانیزه اصطلاحِ کنایی" تره بار بازار آهن" به کار میرود.
گاهی نقص فنی در خط تولید یا بی توجهی نیروی انسانی یا مراعات نکردن برخی نکات حفظ و نگهداری کلاف گالوانیزه یا حتی ناآگاهی یا بی تجربگی یک متصدی حمل، راننده یا انباردار ممکن است موجب بروز خسارات سهمگین و غیر قابل جبرانی در کالای گالوانیزه گردد. بروز هرگونه اشکالی در کلاف های گالوانیزه یا ورق های گالوانیزه برشی موجب خسارت به خرید ورق گالوانیزه شود و یا حتی فروشنده یا مصرف کننده ویا باعث اختلاف طرفین معامله میشود از اینرو اهم اشکالات رایج را که بسیاری از فروشندگان به خریدار توضیح نمیدهند را ذکر و در ادامه شرح میدهیم:
1- ریزش پوشش روی
2- مغایرت و نوسان میزان پوشش روی
3- مغایرت و نوسان در ضخامت یا سایز
4- وجود گرد در سطح یا برفکی شدن
5- وجود لک و لک کروماته
6- لبه موج دار یا لبه اره ای یا دندانه دار شدن
7- نوسان عرض
8- سنگین بودن یا سبک بودن
9- از شکل افتادگی یا دفرمه بودن کلاف
10- دانه دار بودن سطح
11- فرم پذیر نبودن و قابلیت کم کشش
12- رنگ پذیر نبودن
یکی از مهمترین اشکالات رایج، جدا شدن پوشش روی به صورت بخشی یا پراکنده یا به صورت پوسته پوسته در سطح ورق گالوانیزه است. این اشکال عملا خاصیت اصلی ورق گالوانیزه که همانا مقاومت در برابر هوا و آب است را از بین میبرد و موجب خوردگی و زنگ زدگی فولاد یا آهن روی اندود میشود. علت بروز چنین عیبی، نقص در خط تولید است به طوری که ممزوج شدن فلزروی با فولاد رخ نداده است و فلز روی بدون درگیری مولکولی و میکروسکوپی در خلل و فرج ورق فولادی فقط سطح آن را آغشته کرده است. دراین صورت میزان چسبندگی پوشش روی به ورق فولادی بسیار ضعیف است و اشکال ریزش پوشش روی واقع می شود.
میزان پوشش روی یا زینک در دو طرف سطح ورق گالوانیزه در واحد سطح (یک متر مربع) باید ثابت باشد در صورتی که در قسمت های مختلف سطح ورق پوشش روی متفاوت باشد ورق گالوانیزه دارای اشکال نوسان درکوتینگ است. از طرفی مقدار واقعی پوشش روی نبایست با مقدار درج شده در لیبل کلاف متفاوت باشد که اگر چنین باشد یعنی ورق گالوانیزه دارای اشکال مغایرت در پوشش روی است.
به صورت استاندارد ضخامت ورق گالوانیزه باید درتمام طول کلاف ثابت باشد. اگر ضخامت ورق گالوانیزه بسته به سایز آن بیش از 0.02 الی 0.04 میلی متر متغییر باشد، دارای اشکال نوسان ضخامت است. ضخامت ورق گالوانیزه از ارکان اصلی این کالا است و در صورتی که مواد خام ورودی به خط تولید گالوانیزه معیوب باشد و ثبات ضخامت در طول کلاف فولادی نباشد بعد از فرایند گالوانیزه شدن اشکال نوسان در سایز ایجاد میشود . گاهی ضخامت واقعی ورق گالوانیزه با ضخامت مندرج در برچسب (لیبل) کلاف متفاوت است که در این صورت اشکال مغایرت ضخامت رخ میدهد.
به دلیل اشتباه در نحوه بسته بندی یا نگهداری کلاف به صورت قائم یا اصطلاحا تنوری، ممکن است نزولات جوی، آب باران یا آب دریا میان لایه های ورق گالوانیزه در کلاف نفوذ کند و سطح ورق گالوانیزه آبدار یا خیس شود در این صورت پس از باز شدت کلاف گالوانیزه و تبخیر آب روی سطح ورق رسوباتی برجای میماند که حالت سفیدک دارد که از اشکالات رایج در سطح ورق گالوانیزه می باشد.
به بیان دیگر به رسوبات نمکی نشسته بر سطح ورق گالوانیزه حاصل از تبخیر آب اصطلاحا گرد یا برفک یا شوره یا اکسید شدن فلز وی می گویند که در تداول عامه بازار سنتی گرتی هم گفته میشود. مشکل گردی شدن سطح ورق میتواند جزیی یا بخشی یا کلی در سطح ورق حادث شود. در مواردی از مصرف که ظاهر و نمای گالوانیزه بی اهمیت است وقوع این اشکال به صورت جزئی قابل اغماض است.
گاهی روی ورق گالوانیزه لک های زرد و رنگی دیده میشود. این لک ها معمولا زمانی پدید می آیند که در فرایند های نهایی خط تولید گالوانیزه مرحله شست و شو و خشک کردن ورق ها به درستی انجام نمی شوند و قبل از خشک شدن کامل ورق را می پیچند وبه صورت کلاف (رول) بسته بندی می نمایند. گاهی درانتهای فرایند تولید گالوانیزاسیون مرحله کروماته کردن سطح ورق با کیفیت مناسبی رخ ندهد و اشکال لک کروماته حادث میشود.
لبه ورق های گالوانیزه میبایست کاملا صاف و کاملا بدون جابه جایی نسبت به هم در کلاف روی هم قرار گیرد. شکل ظاهری و ابعاد هندسی ورق گالوانیزه از جمله ظاهر لبه های ورق هم از نظر فنی و هم از نظر ظاهری و نما بسیار مهم است و میبایست لبه های ورق گالوانیزه از نظر ظاهر کاملا سالم و از نظر ابعاد نیز بسیار دقیق باشد.چنانچه در فرایند تولید و فرایند تریم (تصحیح و برش لبه ورق و کناره های زاید ورق در طول کلاف) لبه ورق موجدار یا اره ای یا دندانه دندانه شود اشکال است.
عرض ورق از جمله ارکان اصلی کلاف گالوانیزه است و بایستی در طول کلاف میبایست متغیر نباشد و دچار نوسان نگردد. ورق گالوانیزه بنا به تنوع مصرف و کاربرد دارای عرض های متفاوتی است.عرض ورق باید در یک کلاف ثابت باشد و اگر عرض ورق در طول رول بیش از مقادیر استاندارد نوسان داشته باشد اشکال نوسان عرض رخ می-دهد. به صورت متعارف عرض ورق گالوانیزه و همچنین مواد خام آن برای مصارف ساختمانی و کارخانه های لوازم خانگی به دو عرض:
عرض یک متر (هزار میلیمتر): که در تداول عامه در بازار سنتی عرض کوتاه یا عرض هزار گفته میشود
عرض یک متر و بیست و پنج سانتی متر (هزار و دویست و پنجاه میلیمتر) :که در تداول بازار سنتی به آن عرض بلند یا هزار و دویست و پنجاه گفته می شود.
اما کارخانه ها به اقتضای سفارشات توانایی تولید کلاف با عرض های غیر متعارف را نیز دارند همچنین برای صنعت خودرو ورق گالوانیزه با عرض یک و نیم متر پرمصرف است.
گاهی وزن واقعی ورق گالوانیزه به نسبت ضخامت از وزن محاسباتی آن بیشتر است که اصطلاحا سنگین گفته میشود، در صورت بروز این اشکال میزان سطح ورق گالوانیزه سنگین از سطح ورق گالوانیزه معمول کمتر میشود و به زیان مصرف گننده است. علت سنگین شدن ورق گالوانیزه بیشبود درضخامت است مثلا به جای ضخامت 0.06 ضخامت کلاف 0.62 میلیمتر باشد اصطلاحا ورق گالوانیزه سنگین است و سطح ورق آن کمتراز معادل همان وزن با سایز 0.06 است.
از شکل افتادگی یا دفرمه بودن کلاف یا سطح ورق (بیضی شدن یا دو پهن شدن، تلسکوپی شدن، شکستگی، ماه گرفتگی) :
بیضی شکل شدن قاعده کلاف: گاهی در اثر چیدمان نامناسب کلاف ها در خن کشتی یا در انبارهای گمرک یا دیگر محل های دپوی کالا ، کلاف های گالوانیزه زیرین تحت فشار دچار تغییر شکل از حالت استوانه ای به حالت بیضی در میآید. اشکال در فرم کلاف موجب اشکال در مسطح بودن ورق های برشی از کلاف میشود همچنین جا به جایی کلاف های گالوانیزه دفورمه مشکل میشود در تداول عامه در بازار سنتی به آن دو پهن می گویند.
تلسکوپی شدن کلاف: به علت شل جمع شدن کلاف های گالوانیزه در زمان تولید، حمل و جا به جایی این کلاف ها موجب خارج شدن برخی لایه های ورق از داخل کلاف میشود به طوری که لایه های درونی آنها به صورت تلسکوپی و دایره وار از لایه های بیرونی تر کلاف بیرون بزنند اشکال تلسکوپی می گویند.تلسکوپی شدن کلاف از اشکالاتی است که جابه جایی و برش کلاف گالوانیزه را مشکل میکند و لبه های بیرون زده ممکن است از فرم صحیح خود خارج شود.
زمانی که در طول فرایند گالوانیزه شکل پیوسته در سطح ورق خطوط برجسته یا فرورفته کوتاه و بلندی شبیه تا شدن و باز شدن دیده شود اصطلاحا شکستگی گفته میشود که از اشکالات ظاهری سطح ورق می باشد.
به حالت غیر مسطح و منحنی ورق گالوانیزه در تداول عامه بازار سنتی ماه گرفتگی می گویند.
دانه دار بودن سطح ورق گالوانیزه: گاهی سطح ورق خام ورودی خط تولید دارای نقاط کوچک برجسته است و این نقاط بعد از عمل گالوانیزاسیون روی سطح ورق گالوانیزه ظاهر میشود که از مشکلات ظاهری سطح ورق گالوانیزه است.
فرم پذیر نبودن و قابلیت کم میزان کشش:خشک بودن ورق گالوانیزه موجب اشکال در فرم پذیری یا کشش در مصارف متنوعی میشود. علت خشکی ورق گالوانیزه انجام نشدن فرایند آنیل (حمام حرارتی) در انتهای مراحل تولید ورق سرد یا ورق مبنا یا مواد خام خط تولید گالوانیزاسیون است .در فرایند آنیل کلاف های تولیدی نورد سرد در کوره هایی به مدت 24 ساعت در دمای 600 تا 700 درجه استراحت میکنند تا اشکال مولکولی فلز که تحت فشار و کشش تغییر شکل داده اند فرصت پیدا کنند به فرم عادی خود برگردند طی این فرایند خشکی ورق فولاد کاسته و شکل پذیری آن افزایش پیدا میکند. خشکی بیش از حد ورق های خام یا ورق فول هارد مصرفی برای تولید کلاف گالوانیزه خاصیت خم پذیری یا استعداد کشش ورق گالوانیزه با اشکال ایجاد می شود.
معمولا محصولات ورق گالوانیزه با استفاده از ماشین های برش یا فرم به صورت برشی و تخت یا فرم های خاصی مانند ذوزنقه یا کرکره تولید میشود.
رنگ پذیر نبودن:
مواد خام کارخانه های تولیدی ورق های رنگی ورق های گالوانیزه است. چنانچه پوشش رنگ با استحکام و چسبندگی بالایی بر ورق گالوانیزه قرار نگیرد میزان رنگ پذیری مواد خام یا ورق گالوانیزه دچار اشکال است.
